Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
1-) İslamiyet Öncesi Türk Tarihinde Bilim, Edebiyat, Sanat, Din, Tarih İnsanları ve Eserleri
İskitler(Sakalar) : Alper Tunga , Şu Destanları
Asya Hunları : Oğuz Kağan Destanı
Kırgızlar : Manas Destanı (En uzun sözlü edebiyat eseri) , Yenisey Yazıtları
Uygurlar : Türeyiş ve Göç Destanları , Sine uşi ve Karabalgasun Yazıtları
Göktürkler : Ergenekon ve Bozkurt Destanları, Göktürk Kitabeleri
Oğuzlar : Dede Korkut Hikayeleri (oğuzlar ve kıpçakların mücadelesi)
2-) İlk Türk İslam Döneminde Bilim, Edebiyat, Sanat, Din, Tarih İnsanları ve Eserleri
KARAHANLILAR
Kutadgu Bilig(Yusuf Has Hacip) : Yazarı Bilinen ilk Türk İslam eseridir, Siyasetname özelliği taşır, Devlet adamlarına yönetimle ilgili öğütler verir /'Mutluluk veren Bilgi" anlamına gelir
Divanü Lügat-it Türk(Kaşgarlı Mahmut) : İlk Türkç Ansiklopedik sözlüktür, Yazılış amacı Türkçenin zenginliğini ortaya koymak Araplara Türkçe öğretmektir, içerisinde dünya haritası bulunur
Atabetül Hakayık(Edip Ahmet Yükneki): Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. Anlamı "hakikatlerin eşiği" dir. Atabetül Hakayık, dini öğütler vermketedir ve bu öğütler genelde kıssadan hisse tarzındadır.
Divan-ı Hikmet(Ahmet Yesevi) : Türk tasavvuf edebiyatının ilk örneğini teşkil etmektedir, Ahlaki öğütler içerir
BİLİM ADAMI VE DÜŞÜNÜRLER - EDEBİYATÇILAR
Abdülhamid İbn Türk: İslam dünyasında ilk cebir kitaplarından birinin yazarıdır. Harezmî döneminde yaşayan Abdülhamit İbn Türk'ün özellikle ikinci dereceden denklemler üzerindeki çalışmaları çok önemlidir.
Harezmî (780 - 850): Matematik astronomi ve coğrafya ile ilgili yaptığı çalışmaları ile tanınır.
Matematikte sıfır rakamı ilk kez Harezmî tarafından kullanılmıştır.
Farabi (870 - 950): Matematik, fizik, astronomi ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Aristo'nun fikirlerini en iyi açıkladığı için "ikinci öğretmen(Muallimi sani)", unvanıyla tanınmıştır. İslâm Felsefesini kurmuştur. Türk - İslam devletlerinde pozitif bilimlerin temelleri Farabi tarafından atılmıştır. Farabi'nin birçok eseri tercüme yoluyla Avrupa' da yüzyıllarca üniversitelerde temel eser olarak okutulmuştur. Eseri, İshaü'l-ulum (bilimlerin sınıflandırması),El Medinet'ül fazıla
İbni Sina (982 -1037): Büyük bir filozof ve tıp bilginidir. Tıp, mantık, fizik ve din felsefesi sahasında 220 civarında eser yazmıştır. "Tıp Kanunu(El Kanun Fi't Tıp)" adlı eseri meşhurdur. Hekimlik konusunda kendisine batıda "Tıbbın hükümdarı" denilmiştir. Batı dünyasında "Avicenna" ismi ile bilinir.
El-Birûni (973 -1051): Türk - İslam dünyasının en büyük bilginlerinden biridir. Çok çeşitli alanlarda araştırmalar yapmıştır (Matematik, Coğrafya, Eczacılık vb). Enlem ve boylam hesaplarını yapmıştır. Matematikte önemli problemlerle uğraşmış ve çözümler getirmiştir. , Bilimin ilerlemesi önündeki en büyük engelin serbest düşüncenin olmayışı olduğunu söylemiştir
El Razi (1149 -1210): Kimyagerdir. Sülfürik asidi bulmuştur.
Uluğ Bey (1394 -1449): Astronomi bilginidir (heyet cetveli ile yıldızların fihristini yapmıştır). Aynı zamanda önemli bir devlet adamıdır. Timur'un torunudur. Uluğ Bey, Semerkant'ta bir medrese ve bir de rasathane yaptırmıştır. Kadı Zade bu medreseye başkanlık etmiştir.
İbn-i Rüşt (1126 -1198): Felsefe, tıp ve astronomi üzerinde çalışmıştır. Pozitif bilime çok önem vermiş, Rönesans'ın doğmasında etkili olmuştur. Skolastik düşünceyi sarsmıştır.Aklın inaancın önünde tutulması gerektiğini savunmuştur
İmam Gazali (1058 - 1112): İslâm filozofudur. Melikşah zamanda yaşamış, Nizamiye medresesinde ders vermiştir.
Ömer Hayyam: Matematik, astronomi, edebiyat alanında eserler ortaya koymuştur. Celali takvimini hazırlamıştır. Edebiyat alanında Rubaileri ile ünlüdür.
Zamahşeri : Harzemşahlar döneminde yaşamıştır, Keşşaf ve Mukaddimet'ül Edeb önemli eseridir
Ali Şir Nevai : Timur Devletinde yaşamıştır ,Çağatay Türkçesinin en büyük şairidir, Eseri Muhakemet-ül Lugateyn Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır
Hüseyin Baykara : Timur devletinde yaşamış , Taht kavgaları ve savaşlarla geçen uzun saltanat döneminde bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler sağlanmıştır.
El Kindi : Kindi, geometride ilk defa açıları pergel ile ölçen, sıvıların özgül ağırlıklarını hesaplayan kişidir. Felsefeden tıbba, ilahiyattan siyasete, matematikten astronomiye, meteorolojiye, psikolojiden diyalektiğe, optikten kimyaya kadar yirmi ayrı sahada eser vererek sayıları 270'in üzerinde bir külliyat oluşturmuştur.
Firdevs : Sultan Gazneli Mahmut için şahname adlı eseri yazmıştır
ANADOULU SELÇUKLULAR
Muhyiddin Arabi: Konya'ya yerleşmiş ve Anadolu'da tasavvufun gelişmesinde büyük rolü
olmuştur. Kaleme aldığı pek çok eserle, islâm dünyasında şeyh-i ekber (en büyük şeyh) adıyla ün kazanmıştır. Muhyiddin Arabi, vahdet-i vücut görüşü ile gerçek varlığın tek olduğunu, onun da Allah olduğunu vurgulamıştır.
Sadreddin Konevi: Muhyiddin Arabi'nin öğrencisidir. Ekberilik tarikatının kurucusudur.
Mevlana Celaleddin-i Rumi: Anadolu Selçuklu döneminde yetişen büyük
mutasavvıftır. O dönemde, Anadolu'ya "Diyar-ı Rum" denildiğinden kendisine de Anadolulu anlamında "Rumi" denilmiştir. Eserlerini Farsça yazdığından genelde üst tabakadaki insanlara hitap etmiştir.
Mevlana'nın başlıca eserleri şunlardır:
Mesnevi: Farsça yazılmış altı ciltlik bir eserdir. Bu eser, insanlara sevgiyi, hoşgörüyü ve inanç yolunun gerçek mutluluk yolu olduğunu öğretmiştir.
Divan-ı Kebir: Yedi ciltten meydana gelen bu eserdeki gazellerde sevgi ve aşk konulan işlenmiştir.
Fihi Mafih: Mevlana'nın rubai tarzında söylediği şiirlerini topladığı eseridir.
Mektubat (Mektuplar): Selçuklu devlet adamlarına ve yakınlarına yazdığı mektupların derlenmesinden oluşmuştur.
Hacı Bektaş Veli: 13. yüzyılda Horasan'dan Anadolu'ya gelen bir Türk mutasavvıfıdır (1209-1271).
Hacı Bektaş Veli, kurduğu Bektaşîlik tarikatıyla, hoşgörü ve insan sevgisini yaymaya çalışmıştır.
Bektaşilik Osmanlı ordusunda yeniçeri ocağının resmi tarikatı olmuştur.
Bektaşîliğin temel kitabı olan Makalat; Hacı Bektaş Veli'nin Arapça kaleme aldığı eseridir. Bektaşilik tarikatı Anadolu'nun Türkleşmesinde büyük bir rol oynamıştır.
Yunus Emre: XIII. yüzyıldan itibaren Anadolu'da oluşan milli tasavvuf edebiyatının en büyük şairidir. Yunus, tasavvuf aşkıyla Türkçenin şaheserlerini meydana getirdi. Bütün insanlığa hitap eden ve çağını aşan Yunus Emre, çok sade ve anlaşılır bir dille şiirler söyledi. Şiirlerini, Divan ve
Risaletü'n-Nushiye adlı eserlerinde topladı.
Hoca Dehhani: Bu dönemin ilk divan şairidir. En önemli eseri, Selçuklu sultanı III.Alaaddin Keykubad'ın emriyle kaleme aldığı Farsça yazdığı Selçuklu Şehnamesi'dir.
Nesimi: Türkçe ve Farsça iki divanı vardır. 14. yüzyılda yaşamış, hem divan hem de tasavvuf edebiyatında iz bırakmıştır.İnsanın oluşumu, kainatın yaradılışını ruha değil, maddeye bağlayan bir anlayışa sahiptir. Özellikle Alevi-Bektaşi toplulukları arasında günümüze değin yaşatıl mıştır.
Germiyanlı Ahmedi: Divan edebiyatının en güzel örneklerini vermiştir. En önemli eserleri Türkçe yazdığı Divan ve İskendername'dir.
Caca Bey: Anadolu Selçuklu Devletinin zayıfladığı zamanlarda Kırşehir'i yönetmiş ve kendi adıyla anılan ünlü bir medrese yaptırmış , Matematik ve Astronomi alanında çalışmaları vardır
Ahmet Gülşehri : Ahilik geleneğinden gelmektedir, İranlı şair Feridüttin Attarın Mantık-ül Tayr eserini türkçeye çevirmiştir
Aşık Paşa : Eserlerini Türkçe Yazmıştır, Garipnamme en önemli eseridir
3-) Osmanlı Devleti Döneminde Bilim, Edebiyat, Sanat, Din, Tarih İnsanları ve Eserleri
Molla Fenari (15. yy): Mantık alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Eserleri Osmanlı'nın son dönemlerine kadar okutuldu. Maddet'ül Hayat adlı eseri vardır, Osmanlıda ilk şeyhülislamdır
Emir Sultan (1368-1430): Osmanlıların Kuruluş Devri'nde Bursa'da yaşamış, Yıldırım Bayezid Han'ın damadı olan bilim adamıdır.
Kadızade-i Rumi (14. ve 15. yy): Matematik, Astronomi alanlarında yetişmiştir, Ulığ Bey rasathanesinde öğrenim görmüştür. Muhtasar-ı Fi'l Hisab adlı eseri vardır.
Ali Kuşçu (15. yy): Matematik, Astronomi alanında yetişmiştir. Osmanlı'da Matematiğin kurucusu olarak bilinir. Fatih Dönemi'nde İstanbul'a Semerkant'tan getirilmiştir.
Sinan Paşa: Matematik alanında yetişmiştir. Tazarruname ve Nasihatname adlı eserleri vardır.
Piri Reis (15. ve 16. yy): Coğrafya alanında ileri gitmiştir. İlk kez dünya haritasını çizmiştir. "Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı)" adlı eseri vardır. 2013 yılı UNESCO tarafından Piri ReiSi Anma >7// olarak kabul
Seydi Ali Reis (16. yy): Deniz Coğrafyası alanında çalışmalarda bulunmuştur. "Miratü'l Memalik (Memleketlerin Aynası)" adlı eserivardır. Bu eserde Hindistan ile Osmanlı ülkesi arasında yaptığı yolculuğu anlatır.
Molla Lütfü: Matematikçidir. Taz'if'ül Mezbah adlı eseri vardır.
Takiyüddin Mehmet (16. yy): Astronomi alanında çalışmalarda bulunmuştur. Osmanlı'da ilk rasathaneyi kurmuştur (İstanbul'da).
Matrakçı Nasuh (16. yy): Coğrafya, Minyatür, Matematik, Tarih alanlarında yetişmiştir. Cemal'ül-Küttab ve Kemal'ül-Hisab adlı eserleri vardır. Hünername önemli minyatür eseridir
Katip Çelebi (17. yy): Tarih, Coğrafya, Denizcilik, Maliye ve Hukuk alanlarında çalışmalar yapmıştır. Eserlerinin ismi; Cihannüma (Dünya coğrafyası), Keşfü'zü-nun (Bibliyografya),Fezleke-i Osmani ve Mizanü'l Hak'tır.
Hezarfen Hüseyin Çelebi (17. yy): Batı ile ilişki kuran ilk bilim adamıdır. Osmanlı Teşkilat Tarihi en önemli eseridir.
Hezarfen Ahmet Çelebi (18. yy): Kanat takıp uçan ilk insandır.
Lagari Hasan Çelebi: İlk roket örneğini icat ederek uçmayı başarmıştır.
Evliya Çelebi (17. yy): Seyahatname en önemli eseridir. Bu eser yazıldığı dönemin Türk kültür tarihi hakkında bilgi veren önemli bir yapıttır.
Ahmet Cevdet Paşa (19. yy): Eserleri, Tarih-i Cevdet (Tarih Kitabı), Tezakir, Kısas-ı Enbiya (Nebiler
Tarihi), Mecelle (Hukuk)'dir (Mecelle'yi hazırlayan 16 kişilik hukukçu heyetine başkanlık yapmıştır),
Devletin resmi tarihçisidir
Zembilli Ali Efendi: Din ve Hukuk âlimidir. El Mutahharat adlı eseri vardır.
ibn-i Kemal: Din ve hukuk âlimidir. Tevarih-i Ali Osman adlı eseri vardır.
Ebussuud Efendi: Din ve hukuk âlimidir. Duaname ve Kanunname adlı eserleri vardır.
Akşemseddin: Fatih'in hocasıdır. Daha çok Tıp alanında kendini yetiştirmiştir. Ayn'ül Ayan adlı eseri vardır.
Sabuncuoğlu Şerafettin: Tıp alanında ilerlemiştir. Kitâbü'l-Cerrahiyyeti'l-İlhaniyye adlı eseri vardır, yılan zehirine karşı ilaç bulmuş önemli bir cerrah tır
İbrahim Müteferrika (18. yy): İlk özel matbaayı kurmuştur.
Şinasi (19. yy): İlk oyun yazarıdır. (Şair Evlenmesi), Avrupa'yı örnek alan ilk şairdir.
Altunizade : Üroloji alanında başarılı çalışmalar yapmış ünlü bilim adamıdır
Neşri : Osmanlı devletinde kuruluş dönemine ait bilgiler veren ünlü tarihçidir , cihannüma önemli eseridir
Naima: 18.yy da çalışmalar yapmıştır, Naima tarihi önemli eseridir
Önemli Hattatlar : Şeyh Hamdullah, Ahmet Akşemseddin , Hafız Osman, Mustafa Rakım
Önemli Minyatür Sanatçıları : Matrakçı Nasuh, Nigari,Nakkaş Osman , Levni (Lale devri)
Sinan Bey: Fatih tarafından ilk kez yurt dışına resim öğrenimi için gönderilen kişidir
Şeker Ahmet Paşa : Osmanlıda ilk resim sergisini açmıştır, Avrupaya eğitim için gönderilmiştir
Osman Hamdi Bey : Arkeoloji müzesi ve Sanayi Nefise mektebinin kurucusudur , Silah tacirleri ve Kaplumbağa terbiyecisi ünlü eserleridir
Buhurizade Mustafa Itri : 17. yüzyıl büyük Türk bestekârıdır,UNESCO 2012 yılını şair Nâbi ve bestekar Itrî anma yılı ilan edilmiş , 100 TL üzerinde fotoğrafı vardır
Dede Efendi : Ünlü Türk besteci.
Divan Edebiyatı : Ahmedi,Fuzuli,Baki,Nedim(Lale devri ünlü şairi)
Halk Edebiyatı : Pir Sultan Abdal,Öksüz Dede,Karacaoğlan,Dadaloğlu
Tekke (Tasavvuf) : Hacı Bayram, Şeyh Galip, Kaygusuz Abdal
4-) Türkiye Cumhuriyeti Edebiyat İlkleri
Edebiyatımızda noktalama işaretini, ilk kez Şinasi "Şair Evlenmesi" nde kullanmıştır.
Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Kamil Paşa'nın yaptığı Telemak'tır.
Edebiyatımızda ilk roman, Taaşşuk-u Talat-ı Fitnat'tır.
Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizade Nazım'ın "Karabibik" adlı eseridir.
Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem'dir.
Edebiyatımızdaki ilk realist roman Araba Sevdası'dır yazarı Recaizade Mahmut Ekrem'dir.
Edebiyatımızda ilk edebi roman, Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir. Edebiyatımızda ilk psikolojik roman, Eylül'dür (Mehmet Rauf) Edebiyatımızda ilk tarihi roman, Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir. Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye'dir.
Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
İlk tiyatro Şinasi'nin Şair Evlenmesi'dir.
Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir A.Hamit Tarhan'ın Sahra adlı şiiridir. Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım'ın Zehra adlı eseridir. Edebiyatımızda çoçuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nabi'nin Hayriye'si ve Sümbülzade Vehbi'nin Lütfiye'sidir.
Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen Namık Kemal'dir.
İlk çoçuk yayınımız ise Eftal ve Mümeyyizdir.(1869)
Türk Edebiyatı'nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz'dir.
Aşık Veysel ilk olarak A.Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır.
Hazine-i Evrak ilk edebiyat dergimizdir.
Türk Edebiyatı'nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi'dir.(A.Ağaoğlu)
Türk Edebiyatı'nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan'ın Müsameratname'dir.(1872) Türk Edebiyatı'nda mensur şiir yazımı ilk defa Halit Ziya ile başlar.
Türk Edebiyatı'nda post-modern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay'dır.(Tutunamayanlar) Türk Edebiyatı'nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi Şinasi tarafından yapılmıştır. Türk Edebiyatı'nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları'dır.
Türk masalları ilk defa yurt dışında 16.Lui döneminde Fransa'da yayınlanmıştır.
Türk masallarını ilk defa derleyen İ.Kunoş adlı Macar bilim adamıdır.
Divan Edebiyatı'nın ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi ise Şeyh Galip'dir.
İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu'dur.(1953)
Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir.(1943)
Dünyada ilk özgün çizgi roman New Fund'dur.(1935)
Dünyada ilk özgün çizgi macera hikayesi Dick Tracy'dir.(Chester Gould)
Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren, konuşma balonları hazırlayan ressam William Hogarth'tır.(1697-1908)
Beyanname ile yayın hayatına giren ilk edebiyat topluluğu Fecr-i Ati'dir.
Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler'dir.
Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır, yalnız Ok şiiri hece vezni ile yazmıştır.
Kutatgu Bilig ilk Türk dünyası ansiklopedisidir.
İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı Köroğlu'dur.
Ülkemizdeki ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir.
Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri Eşber'dir.(A.Hamit Tarhan )
Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri Binnaz'dır.(Y.Ziya Ortaç)
İlk bibliyoğrafya Keşfiz-Zünun'dur. (K.Çelebi)
İlk hatıra kitabı Babürname'dir. (Babürşah)
İlk hamse yazarı Ali Şir Nevai'dir.
Edebiyatımızdaki ilk antoloji Harabat'tır. (Z.Paşa)
Edebiyatımızdaki ilk atasözleri kitabı Durub-ı Emsal-i Osmaniye'dir. (Şinasi)
İlk mizah dergisi Diyojen'dir. (Teodor Kasap)
Edebiyatımızdaki ilk hikaye kitabı Letafet-i Rivayet'tir. (A.Mithat)
Basılan ilk küçük hikaye kitabı Küçük Şeyler'dir. (S.Sezai, ilk gerçekçi hikaye)
Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim'dir.
Bilinen ilk Türk yazarı Yollug Tigin'dir.
İlk siyasetname eseri Kutadgu Bilig'tir.
İlk mensur şiir yazarı R.Mahmut Ekrem'dir.
İlk sözlük kitabımız Divan-i Lügatit Türk'tür. (K.Mahmut)
İlk sosyolog Ziya Gökalp'tir.
İlk edebi tartışma Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur. Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale'dir. Edebiyatımızdaki batı roman tekniklerine uygun ilk modern roman Mai ve Siyah'tır. (Halit Ziya)
Dünyada bilinen en eski destan Gılgamış'tır.
Dünyadaki ilk kadın romancı Afraben'dir (Afrahat)
Dünya edebiyatındaki ilk realist roman Madama Bovary'dir. Türk Edebiyatı'ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç'tır. İlk tezkiremiz Mecalis'ün Nefais'tir. (A.Şir Nevai'dir) İlk mizah gazetemiz Diyojen'dir. (N.Kemal)
Matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügatı'dir.
Türkler'in kullandığı ilk alfabe Göktürk Alfabesi'dir.
İlk edebi topluluk Servet-i Fünun'dur.
İlk divan sahibi sanatçımız Yunus Emre'dir.
Türk şiirinin en eski lirik şiir örneği Aprın Çar Tigin'dir.
Nobel edebiyat ödülünü ilk kez İsviçre kazandı.
Türkçe'nin ilk gramer kitabını Baskakov yazmıştır.
Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M.Emin Yurdakul'dur.
Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan sanatçımız M.Emin Yurdakul'dur.
Serbest müstezatı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret'tir.
Şiirde noktalama işaretini ilk kez kullanan Servet-i Fünun sanatçısı Tevfik Fikret'tir.
Divan Edebiyatı'nın Sebk-i Hindi tarzının ilk temsilcisi Naili'dir.
Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nazım Hikmet kullanmıştır.(1929)
Edebiyatımızda anjabmanı ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır.
İlk Türkçe gazete 1831'de kurulan Takvim-i Vaka'dır.
İlk Türkçe özel gazete 1860'da kurulan Tercüman-ı Ahval'dır.
Dünyada bilinen en uzun destan Kırgızlar'ın Manas Destanı'dır.
En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi'dir.
Hayat hikâyesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar'dır.
Türkiye'de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar'dır.
Atatürk'e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.
Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.
ROMANLAR VE YAZARLARI
RO M AN İSİM LER İ
Armağan - Danielle Steel
Acımak - Reşat Nuri Güntekin
Adı Aylin - Ayşe KULİN
Akşam Güneşi - Reşat Nuri Güntekin
Anadolu Notları - Reşat Nuri Güntekin
Ankara - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Ateşten Gömlek - Halide Edip Adıvar
Aşk-ı Memnu - Halit Ziya Uşaklıgil
Aaraba Sevdası - Recaizade Mahmut Ekrem
Ayaşlı ve Kiracıları - Memduh Şevket Esendal
Benim Adım Kırmızı - Orhan Pamuk
Beyaz Diş - Jack Landon
Beyaz Gemi - Cengiz Aytmatov
Beyaz Kale - Orhan Pamuk
Bir Devrin Romanı - Halide Nusret Zorlutuna
Bir Ölünün Defteri - Halit Ziya Uşaklıgil
Bir Tereddütün Romanı - Peyami Safa
Bir Kadın Düşmanı - Reşat Nuri Güntekin
Bugünün Saraylısı - Refik Halit Karay
Bomba - Ömer Seyfettin
Cezmi - Namık Kemal
Çalıkuşu - Reşat Nuri Güntekin
Dağa Çıkan Kurt - Halide Edip Adıvar
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu - Peyami Safa
Damga - Reşat Nuri Güntekin
Dudaktan Kalbe - Reşat Nuri Güntekin
Devlet Ana - Kemal Tahir
Esir Şehrin İnsanları - Kemal Tahir
Eylül - Mehmet Rauf
Fatih - Harbiye - Peyami Safa
Felatun Bey İle Rakım Efendi - Recaizade Mahmut Ekrem
Fureya - Ayşe Kulin
Gelibolu - Buket Uzunur
Gün Olur Asra Bedel - Cengiz Aytmatov
Gurbet Hikayeleri - Refik Halit Kray
Handan - Halide Edip ADIVAR
Huzur - Ahmet Hamdi Tanpınar
Mai ve Siyah - Halit Ziya Uşaklıgil
Memleket Hikayeleri - Refik Halit Karay
Nemide - Halit Ziya Uşaklıgil
Panorama - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Savaşçı - Doğan Cüceloğlu
Sarıkamış Dramı - Alptekin Müderisoğlu
Semerkant - Amin M AA LO U F
Serguzeşt - Samipaşazade Sezai
Sevdalinka - Ayşe Kulin
Sezsiz Ev - Orhan Pamuk
Sinekli Bakkal - Halide Edip Adıvar
Suç ve Ceza - Dostoyevski
Şu Çılgın Türkler - Turgut Özakman
Sodom ve Gomore - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
İntibah - Namık Kemal
İnce Memed - Yaşar Kemal
Kar - Orhan Pamuk
Kayıp Aranıyor - Sait Faik Abasıyanık
Keşanlı Ali Destanı Haldun Taner
Kiralık Konak - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Kurtlar Sofrası - Attila İlhan
Küçük Ağa - Tarık Buğra
Kırık Hayatlar - Halit Ziya Uşaklıgil
Kuyucaklı Yusuf - Sabahattin Ali
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
Köprü - Ayşe Kulin
Luzumsuz Adam - Sait Faik Abasıyanık
Toprak Ana - Cengiz Aytmatov
Türk'ün Ateşle İmtihanı
Yaban - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yaprak Dökümü - Reşat Nuri Güntekin
Yüksek Ökçeler - Ömer Seyfettin
YUNUS EMRE: Risalet-ün Nushiyye
KAYGUSUZ ABDAL: Budalaname, Mugalataname
BAYBURTLU ZİHNİ: Sergüzestname
HACI BEKTASI VELİ: Makalat
HOCA DEHHANİ: Selçuklu Sahnamesi
AHMEDİ: Cemşit u Hurşit,İskendemame
ŞEYHİ: Harname, Hüsrev-u Şirin
ALİ ŞİR NEVAİ: Muhakeme tul Lügateyn , Mecalisün Nefais(Türk edebiyatının ilk tezkiresidir), Mizanül Evzan
FUZULİ: Hadikat-üs Süeda, Beng ü Bade, Leyla vü Mecnun mesnevisi
BAKİ: Kanuni Mersiyesi
NEF i: Siham-ı Kaza
NABİ: Hayrabad, Sür name
ŞEYH GALİP: Hüsn ü Aşk
ŞİNASİ: Tercüme-i Monzume, Şair Evlenmesi( Batı tekniğinde yazılmış ilk tiyatromuz), Müntehebat-ı Eşar, Durub-ı Emsal-i Osmaniye
NAMIK KEMAL:Vatan Yahut Silistre (sahnelenen ilk tiyatromuz), Zavallı Çocuk, Akif Bey, Kerbela, Celalettin Harzemşah, İntibah(ilk edebi romanımız), Cezmi(ilk tarihi romanımız)
ZİYA PAŞA: Zafername, Harabat, Eş ar-ı Ziya, Engizisyon Tarihi, Endülüs Tarihi
AHMET MİTHAT EFENDİ: Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ile Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında, Letaif-i Rivayet, Yeniçeriler
RECAİZADE MAHMUT EKREM: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Zemzeme, Nejad Ekrem, Çok Bilen Çok Yanılır, Afife Anjelik, Araba Sevdası(bazı kaynaklar da bu romanı ilk realist eserimiz olarak kabul eder)
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN: Makber, Eşber, Sahra(ilk pastoral şiirimiz), İçli Kız, Macera-yı Aşk, Duhter-i Hindu,
SAMİPAŞAZADE SEZAİ: Sergüzeşt, Küçük Şeyler, İclal
NABİZADE NAZIM: Karabibik( edebiyatımızdaki ilk köy romanıdır.), Zehra
TEVFİK FİKRET:Rübab-ı Şikeste, Haluk un Defteri, Rübabın Cevabı, Tarih-i Kadim, Doksanbese Doğru, Sermin( Tevfik Fikret in çocuklar için kaleme aldığı bu şiir sairin hece vezniyle yazdığı tek şiiridir) ,sis
CENAP SAHABETTİN:Tamat,Afak-ı ırak, Evrak-ı Eyyam,Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh, Tiryaki Sözler, Körebe , Yalan, Hac yolunda
HALİT ZİYA USAKLIGİL Ask-ı Memnu, Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar, Bir Ölünün Defteri, Nemide,, Solgun DemetKadın Pençesi
MEHMET RAUF:Eylül(ilk psikolojik romanımızdır), Genç Kız Kalibi, Ferda-yı Garam
MEHMET AKİF ERSOY:Safahat
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR:Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Mürebbiye, Sık, Şıpsevdi, Gulyabani, Ben Deli miyim?...
AHMET HASİM:Göl saatleri;Piyale, Gurubahane-i Laklakan, Bize Göre, Franfurt Seyahatnemesi
ÖM ER SEYFETTİN:Yalnız Efe, Efruz Bey, İlk Düsen Ak, Yüksek Ökçeler, Bomba Gizli Mabet, Asilzadeler, Bahar ve Kelebekler ,Beyaz Lale, Mahçupluk İmtihanı
ZİYA GÖKALP:Kızıl Elma,Yeni Hayat, Türkleşmek — İslalasmak Muasırlaşmak, Altı ışık, Türkçülüğün Esasları, Türk medeniyet Tarihi, Malta Mektupları
MEHMET EMİN YURDAKUL:Türkçe Siirler, Türk Sazı Ey Türk Uyan, Tan Sesleri, Ordunun Destanı, Dicle Önünde Turan a Doğru, Zafer Yolunda,
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU: Nur Baba, Erenlerin Bağından, Rahmet, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Yaban, Panorama,Ankara,
HALİDE EDİP ADIVAR: Vurun Kahpeye, Sinekli Bakkal, Türkün Ateşle İmtihanı, Dağa Çıkan Kurt
REFİK HALİT KARAY: Memleket Hikayeleri; İstanbulun İçyüzü
RESAT NURİ GÜNTEKİN: Çalıkuşu, Damga Dudaktan Kalbe, Bir Kadın Düşmanı, Acımak, Yeşil Gece, Yaprak Dökümü, Miskinler Teknesi
YAHYA KEMAL BEYATLI: Kendi Gök Kubbemiz Eski Siirin Rüzgarıyla, Rübailer ve Hayam Rübailerini Türkçe Söyleyiş, Aziz İstanbul Eğil Dağlar, Portreler
PEYAMİ SAFA : Sözde Kızlar, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Fatih - Harbiye Bir tereddüdün Romanı, Matmazal Norolya nın Koltuğu
SAİT FAİKABASIYANIK: Semaver, Sarnıç,Sahmerdan, Medar-ı Maişet Motoru, Mahalle Kahvesi, Kumpanya, Simdi Sevişme Vakti, Kayıp Aranıyor, Alemdağında Var Bir Yılan
AHMET HAMDİ TANPINAR: Huzur, Beş Sehir, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Mahur Beste, XX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi
ORHAN VELİ KANIK: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, La Fontaine Masalları, Karsı, Nasrettin Hoca Hikayeleri
FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL: Sarkın Sultanları, Gönülden Gönüle, Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Han Duvarları, Canavar, AkıncıTürküleri
AHMET MUHİP DIRANAS: Gölgeler, O Böyle İstemezdi, Şiirler
AHMET KUTSİ TECER: Sivas Halk Sairleri Bayramı, Köylü Temsilleri, Koçyiğit Köroğlu, Bir Pazar Günü, Satılık Ev, Köse Bası
FALİH RIFKI ATAY: Ateş ve Güneş, Deniz Aşırı, Bizim Akdeniz, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları, Zeytindağı, Yolculuk Defteri, Niçin Kurtulmamak
CEVAT ŞAKİR KABAAĞACLI (HALİKARNAS BALIKÇISI) : Ege Kıyılarından , Aganta Burina Burinata, Merhaba Akdeniz, Deniz Gurbetçileri, Turgut Reis, Mavi Sürgün, Hey Koca Yurt
MEMDUH ŞEVKET ESENDAL: Ayaşlı ve Kiracıları, Miras
CAHİT SITKI TARANCI: Ömrümde Sükut, Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Ziya ya Mektuplar
TARIK BUĞRA:Küçük Ağa, İbiş in Rüyası, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında, Gençlik Türküsü, Firavun İmam, Gençliğim Eyvah, Yağmur Beklerken, Dönemeçte
CAHİT KÜLEBİ: Adamın Biri, Rüzgar, Atatürk Kurtuluş Savaşında, Anadili Öğretimi, Sıkıntı ve Umut, Yangın
KEMAL TAHİR: Esir Şehrin İnsanları, Yorgun Savaşçı, Devlet Ana, Bozkırdaki Çekirdek, Körduman
NECİP FAZIL KISAKÜREK: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Bir Adam Yaratmak, Künye, Tohum, Satırbaşı, Sonsuzluk Kervanı,
Türk Edebiyatı’nda Kurtuluş savaşı konulu romanlar aşağıdaki gibidir.
A)Tanzimat Dönemi Romanları
gömüp bu şehirden ayrılır.
birbirlerine itiraf edemezler. Derken, bir yangın çıkar: Necip, yanan evde Suat'ı kurtarmaya çalışır. Ancak Suat'la birlikte aynı ateşte yanar.
Emine düşmanın elinden kaçarlar. Ancak Emine ağır yaralanmıştır. Ahmet Celal, bilinmeyen bir yöne doğru gider. Roman böylece İstiklal Savaşı'ndan da kesit sunmuş olur. Eser 1930 yılında yazılmıştır.
İstanbul'dan Anadolu'ya kaçışı: Anadolu'nun kasaba ve şehirlerinde idealist bir öğretmen
olarak çalışması: Anadolu'nun geri kalmışlığıyla mücadele etmesi romanın konusunu oluşturur.
fon olarak alınmış: Mütareke döneminde İstanbul'daki yüksek tabakanın ahlak bozukluğu bu fonun önünde işlenerek karşıt bir durum oluşturulmuştur.
mutlu bir yaşam süren: fakat çevresindeki insanların kaçık güzüyle baktıkları Fahim Bey'in
büyük bir iş hanında yazıhane tutması: dosyalar, defterlere gömülerek hayali yazışmalar düzenlemesi anlatılır.
sanatçılarımıza örnek olmuştur.
utanç ve acıma, Allah'a kulluk, kadere boyun eğme, küçük mutluluklara yetinme ve ölüm gibi konuları işlemiştir.
* Hece ölçüsünü kullanmakla birlikte 1940'tan sonra serbest şiir yazmaya başladı Şiir kitapları: Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak; Mesut İnsan Fotoğrafhanesi ise öyküsüdür.
Şiirleri: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafname, Yanyana.
Tiyatroları: Komedya, İçerdekiler, Gizli Emi
savaşı yıllarında milli duyguları ve tarihi kahramanlıkları işleyen heyecan yüklü epik şiirler yazmıştır.
Eserleri: Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor Heykeltraş (1924), Yastığımın Rüyası (1930), Ayetler (1936), Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor (1946), Rubaiyyat-ı Arif (1956), Enikli Kapı (1964), Kubbe-i ardâ (1956)
Teneke (1955) Orta Direk (1960) İnce Memed (1.Cilt; 1955, 2. Cilt; 1969, 3. Cilt; 1984) Ağrı dağı efsanesi ( 1970) Kimsecik (1980) Binboğalar Efsanesi ( 1971 Ölmez Otu Üç Anadolu Efsanesi (1969) Çakırcalı Efe (1972) Yılanı Öldürseler (1976) Höyükteki Nar Ağacı (1982) Demirciler Çarşısı Cinayeti(1974) Yusufçuk Yusuf (1975 Filler Sultanı İle Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977) Kuşlar da Gitti ( 1978) Allah'ın Askerleri (1978) Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (1998 Kimsecik II (1985) Kale Kapısı (1986) Kanın Sesi (1991) Ağıt (1992
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
KPSS'de Çıkabilecek Eserler ve Yazarları Nedir
İskitler(Sakalar) : Alper Tunga , Şu Destanları
Asya Hunları : Oğuz Kağan Destanı
Kırgızlar : Manas Destanı (En uzun sözlü edebiyat eseri) , Yenisey Yazıtları
Uygurlar : Türeyiş ve Göç Destanları , Sine uşi ve Karabalgasun Yazıtları
Göktürkler : Ergenekon ve Bozkurt Destanları, Göktürk Kitabeleri
Oğuzlar : Dede Korkut Hikayeleri (oğuzlar ve kıpçakların mücadelesi)
2-) İlk Türk İslam Döneminde Bilim, Edebiyat, Sanat, Din, Tarih İnsanları ve Eserleri
KARAHANLILAR
Kutadgu Bilig(Yusuf Has Hacip) : Yazarı Bilinen ilk Türk İslam eseridir, Siyasetname özelliği taşır, Devlet adamlarına yönetimle ilgili öğütler verir /'Mutluluk veren Bilgi" anlamına gelir
Divanü Lügat-it Türk(Kaşgarlı Mahmut) : İlk Türkç Ansiklopedik sözlüktür, Yazılış amacı Türkçenin zenginliğini ortaya koymak Araplara Türkçe öğretmektir, içerisinde dünya haritası bulunur
Atabetül Hakayık(Edip Ahmet Yükneki): Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. Anlamı "hakikatlerin eşiği" dir. Atabetül Hakayık, dini öğütler vermketedir ve bu öğütler genelde kıssadan hisse tarzındadır.
Divan-ı Hikmet(Ahmet Yesevi) : Türk tasavvuf edebiyatının ilk örneğini teşkil etmektedir, Ahlaki öğütler içerir
BİLİM ADAMI VE DÜŞÜNÜRLER - EDEBİYATÇILAR
Abdülhamid İbn Türk: İslam dünyasında ilk cebir kitaplarından birinin yazarıdır. Harezmî döneminde yaşayan Abdülhamit İbn Türk'ün özellikle ikinci dereceden denklemler üzerindeki çalışmaları çok önemlidir.
Harezmî (780 - 850): Matematik astronomi ve coğrafya ile ilgili yaptığı çalışmaları ile tanınır.
Matematikte sıfır rakamı ilk kez Harezmî tarafından kullanılmıştır.
Farabi (870 - 950): Matematik, fizik, astronomi ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Aristo'nun fikirlerini en iyi açıkladığı için "ikinci öğretmen(Muallimi sani)", unvanıyla tanınmıştır. İslâm Felsefesini kurmuştur. Türk - İslam devletlerinde pozitif bilimlerin temelleri Farabi tarafından atılmıştır. Farabi'nin birçok eseri tercüme yoluyla Avrupa' da yüzyıllarca üniversitelerde temel eser olarak okutulmuştur. Eseri, İshaü'l-ulum (bilimlerin sınıflandırması),El Medinet'ül fazıla
İbni Sina (982 -1037): Büyük bir filozof ve tıp bilginidir. Tıp, mantık, fizik ve din felsefesi sahasında 220 civarında eser yazmıştır. "Tıp Kanunu(El Kanun Fi't Tıp)" adlı eseri meşhurdur. Hekimlik konusunda kendisine batıda "Tıbbın hükümdarı" denilmiştir. Batı dünyasında "Avicenna" ismi ile bilinir.
El-Birûni (973 -1051): Türk - İslam dünyasının en büyük bilginlerinden biridir. Çok çeşitli alanlarda araştırmalar yapmıştır (Matematik, Coğrafya, Eczacılık vb). Enlem ve boylam hesaplarını yapmıştır. Matematikte önemli problemlerle uğraşmış ve çözümler getirmiştir. , Bilimin ilerlemesi önündeki en büyük engelin serbest düşüncenin olmayışı olduğunu söylemiştir
El Razi (1149 -1210): Kimyagerdir. Sülfürik asidi bulmuştur.
Uluğ Bey (1394 -1449): Astronomi bilginidir (heyet cetveli ile yıldızların fihristini yapmıştır). Aynı zamanda önemli bir devlet adamıdır. Timur'un torunudur. Uluğ Bey, Semerkant'ta bir medrese ve bir de rasathane yaptırmıştır. Kadı Zade bu medreseye başkanlık etmiştir.
İbn-i Rüşt (1126 -1198): Felsefe, tıp ve astronomi üzerinde çalışmıştır. Pozitif bilime çok önem vermiş, Rönesans'ın doğmasında etkili olmuştur. Skolastik düşünceyi sarsmıştır.Aklın inaancın önünde tutulması gerektiğini savunmuştur
İmam Gazali (1058 - 1112): İslâm filozofudur. Melikşah zamanda yaşamış, Nizamiye medresesinde ders vermiştir.
Ömer Hayyam: Matematik, astronomi, edebiyat alanında eserler ortaya koymuştur. Celali takvimini hazırlamıştır. Edebiyat alanında Rubaileri ile ünlüdür.
Zamahşeri : Harzemşahlar döneminde yaşamıştır, Keşşaf ve Mukaddimet'ül Edeb önemli eseridir
Ali Şir Nevai : Timur Devletinde yaşamıştır ,Çağatay Türkçesinin en büyük şairidir, Eseri Muhakemet-ül Lugateyn Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır
Hüseyin Baykara : Timur devletinde yaşamış , Taht kavgaları ve savaşlarla geçen uzun saltanat döneminde bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler sağlanmıştır.
El Kindi : Kindi, geometride ilk defa açıları pergel ile ölçen, sıvıların özgül ağırlıklarını hesaplayan kişidir. Felsefeden tıbba, ilahiyattan siyasete, matematikten astronomiye, meteorolojiye, psikolojiden diyalektiğe, optikten kimyaya kadar yirmi ayrı sahada eser vererek sayıları 270'in üzerinde bir külliyat oluşturmuştur.
Firdevs : Sultan Gazneli Mahmut için şahname adlı eseri yazmıştır
ANADOULU SELÇUKLULAR
Muhyiddin Arabi: Konya'ya yerleşmiş ve Anadolu'da tasavvufun gelişmesinde büyük rolü
olmuştur. Kaleme aldığı pek çok eserle, islâm dünyasında şeyh-i ekber (en büyük şeyh) adıyla ün kazanmıştır. Muhyiddin Arabi, vahdet-i vücut görüşü ile gerçek varlığın tek olduğunu, onun da Allah olduğunu vurgulamıştır.
Sadreddin Konevi: Muhyiddin Arabi'nin öğrencisidir. Ekberilik tarikatının kurucusudur.
Mevlana Celaleddin-i Rumi: Anadolu Selçuklu döneminde yetişen büyük
mutasavvıftır. O dönemde, Anadolu'ya "Diyar-ı Rum" denildiğinden kendisine de Anadolulu anlamında "Rumi" denilmiştir. Eserlerini Farsça yazdığından genelde üst tabakadaki insanlara hitap etmiştir.
Mevlana'nın başlıca eserleri şunlardır:
Mesnevi: Farsça yazılmış altı ciltlik bir eserdir. Bu eser, insanlara sevgiyi, hoşgörüyü ve inanç yolunun gerçek mutluluk yolu olduğunu öğretmiştir.
Divan-ı Kebir: Yedi ciltten meydana gelen bu eserdeki gazellerde sevgi ve aşk konulan işlenmiştir.
Fihi Mafih: Mevlana'nın rubai tarzında söylediği şiirlerini topladığı eseridir.
Mektubat (Mektuplar): Selçuklu devlet adamlarına ve yakınlarına yazdığı mektupların derlenmesinden oluşmuştur.
Hacı Bektaş Veli: 13. yüzyılda Horasan'dan Anadolu'ya gelen bir Türk mutasavvıfıdır (1209-1271).
Hacı Bektaş Veli, kurduğu Bektaşîlik tarikatıyla, hoşgörü ve insan sevgisini yaymaya çalışmıştır.
Bektaşilik Osmanlı ordusunda yeniçeri ocağının resmi tarikatı olmuştur.
Bektaşîliğin temel kitabı olan Makalat; Hacı Bektaş Veli'nin Arapça kaleme aldığı eseridir. Bektaşilik tarikatı Anadolu'nun Türkleşmesinde büyük bir rol oynamıştır.
Yunus Emre: XIII. yüzyıldan itibaren Anadolu'da oluşan milli tasavvuf edebiyatının en büyük şairidir. Yunus, tasavvuf aşkıyla Türkçenin şaheserlerini meydana getirdi. Bütün insanlığa hitap eden ve çağını aşan Yunus Emre, çok sade ve anlaşılır bir dille şiirler söyledi. Şiirlerini, Divan ve
Risaletü'n-Nushiye adlı eserlerinde topladı.
Hoca Dehhani: Bu dönemin ilk divan şairidir. En önemli eseri, Selçuklu sultanı III.Alaaddin Keykubad'ın emriyle kaleme aldığı Farsça yazdığı Selçuklu Şehnamesi'dir.
Nesimi: Türkçe ve Farsça iki divanı vardır. 14. yüzyılda yaşamış, hem divan hem de tasavvuf edebiyatında iz bırakmıştır.İnsanın oluşumu, kainatın yaradılışını ruha değil, maddeye bağlayan bir anlayışa sahiptir. Özellikle Alevi-Bektaşi toplulukları arasında günümüze değin yaşatıl mıştır.
Germiyanlı Ahmedi: Divan edebiyatının en güzel örneklerini vermiştir. En önemli eserleri Türkçe yazdığı Divan ve İskendername'dir.
Caca Bey: Anadolu Selçuklu Devletinin zayıfladığı zamanlarda Kırşehir'i yönetmiş ve kendi adıyla anılan ünlü bir medrese yaptırmış , Matematik ve Astronomi alanında çalışmaları vardır
Ahmet Gülşehri : Ahilik geleneğinden gelmektedir, İranlı şair Feridüttin Attarın Mantık-ül Tayr eserini türkçeye çevirmiştir
Aşık Paşa : Eserlerini Türkçe Yazmıştır, Garipnamme en önemli eseridir
3-) Osmanlı Devleti Döneminde Bilim, Edebiyat, Sanat, Din, Tarih İnsanları ve Eserleri
Molla Fenari (15. yy): Mantık alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Eserleri Osmanlı'nın son dönemlerine kadar okutuldu. Maddet'ül Hayat adlı eseri vardır, Osmanlıda ilk şeyhülislamdır
Emir Sultan (1368-1430): Osmanlıların Kuruluş Devri'nde Bursa'da yaşamış, Yıldırım Bayezid Han'ın damadı olan bilim adamıdır.
Kadızade-i Rumi (14. ve 15. yy): Matematik, Astronomi alanlarında yetişmiştir, Ulığ Bey rasathanesinde öğrenim görmüştür. Muhtasar-ı Fi'l Hisab adlı eseri vardır.
Ali Kuşçu (15. yy): Matematik, Astronomi alanında yetişmiştir. Osmanlı'da Matematiğin kurucusu olarak bilinir. Fatih Dönemi'nde İstanbul'a Semerkant'tan getirilmiştir.
Sinan Paşa: Matematik alanında yetişmiştir. Tazarruname ve Nasihatname adlı eserleri vardır.
Piri Reis (15. ve 16. yy): Coğrafya alanında ileri gitmiştir. İlk kez dünya haritasını çizmiştir. "Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı)" adlı eseri vardır. 2013 yılı UNESCO tarafından Piri ReiSi Anma >7// olarak kabul
Seydi Ali Reis (16. yy): Deniz Coğrafyası alanında çalışmalarda bulunmuştur. "Miratü'l Memalik (Memleketlerin Aynası)" adlı eserivardır. Bu eserde Hindistan ile Osmanlı ülkesi arasında yaptığı yolculuğu anlatır.
Molla Lütfü: Matematikçidir. Taz'if'ül Mezbah adlı eseri vardır.
Takiyüddin Mehmet (16. yy): Astronomi alanında çalışmalarda bulunmuştur. Osmanlı'da ilk rasathaneyi kurmuştur (İstanbul'da).
Matrakçı Nasuh (16. yy): Coğrafya, Minyatür, Matematik, Tarih alanlarında yetişmiştir. Cemal'ül-Küttab ve Kemal'ül-Hisab adlı eserleri vardır. Hünername önemli minyatür eseridir
Katip Çelebi (17. yy): Tarih, Coğrafya, Denizcilik, Maliye ve Hukuk alanlarında çalışmalar yapmıştır. Eserlerinin ismi; Cihannüma (Dünya coğrafyası), Keşfü'zü-nun (Bibliyografya),Fezleke-i Osmani ve Mizanü'l Hak'tır.
Hezarfen Hüseyin Çelebi (17. yy): Batı ile ilişki kuran ilk bilim adamıdır. Osmanlı Teşkilat Tarihi en önemli eseridir.
Hezarfen Ahmet Çelebi (18. yy): Kanat takıp uçan ilk insandır.
Lagari Hasan Çelebi: İlk roket örneğini icat ederek uçmayı başarmıştır.
Evliya Çelebi (17. yy): Seyahatname en önemli eseridir. Bu eser yazıldığı dönemin Türk kültür tarihi hakkında bilgi veren önemli bir yapıttır.
Ahmet Cevdet Paşa (19. yy): Eserleri, Tarih-i Cevdet (Tarih Kitabı), Tezakir, Kısas-ı Enbiya (Nebiler
Tarihi), Mecelle (Hukuk)'dir (Mecelle'yi hazırlayan 16 kişilik hukukçu heyetine başkanlık yapmıştır),
Devletin resmi tarihçisidir
Zembilli Ali Efendi: Din ve Hukuk âlimidir. El Mutahharat adlı eseri vardır.
ibn-i Kemal: Din ve hukuk âlimidir. Tevarih-i Ali Osman adlı eseri vardır.
Ebussuud Efendi: Din ve hukuk âlimidir. Duaname ve Kanunname adlı eserleri vardır.
Akşemseddin: Fatih'in hocasıdır. Daha çok Tıp alanında kendini yetiştirmiştir. Ayn'ül Ayan adlı eseri vardır.
Sabuncuoğlu Şerafettin: Tıp alanında ilerlemiştir. Kitâbü'l-Cerrahiyyeti'l-İlhaniyye adlı eseri vardır, yılan zehirine karşı ilaç bulmuş önemli bir cerrah tır
İbrahim Müteferrika (18. yy): İlk özel matbaayı kurmuştur.
Şinasi (19. yy): İlk oyun yazarıdır. (Şair Evlenmesi), Avrupa'yı örnek alan ilk şairdir.
Altunizade : Üroloji alanında başarılı çalışmalar yapmış ünlü bilim adamıdır
Neşri : Osmanlı devletinde kuruluş dönemine ait bilgiler veren ünlü tarihçidir , cihannüma önemli eseridir
Naima: 18.yy da çalışmalar yapmıştır, Naima tarihi önemli eseridir
Önemli Hattatlar : Şeyh Hamdullah, Ahmet Akşemseddin , Hafız Osman, Mustafa Rakım
Önemli Minyatür Sanatçıları : Matrakçı Nasuh, Nigari,Nakkaş Osman , Levni (Lale devri)
Sinan Bey: Fatih tarafından ilk kez yurt dışına resim öğrenimi için gönderilen kişidir
Şeker Ahmet Paşa : Osmanlıda ilk resim sergisini açmıştır, Avrupaya eğitim için gönderilmiştir
Osman Hamdi Bey : Arkeoloji müzesi ve Sanayi Nefise mektebinin kurucusudur , Silah tacirleri ve Kaplumbağa terbiyecisi ünlü eserleridir
Buhurizade Mustafa Itri : 17. yüzyıl büyük Türk bestekârıdır,UNESCO 2012 yılını şair Nâbi ve bestekar Itrî anma yılı ilan edilmiş , 100 TL üzerinde fotoğrafı vardır
Dede Efendi : Ünlü Türk besteci.
Divan Edebiyatı : Ahmedi,Fuzuli,Baki,Nedim(Lale devri ünlü şairi)
Halk Edebiyatı : Pir Sultan Abdal,Öksüz Dede,Karacaoğlan,Dadaloğlu
Tekke (Tasavvuf) : Hacı Bayram, Şeyh Galip, Kaygusuz Abdal
4-) Türkiye Cumhuriyeti Edebiyat İlkleri
Edebiyatımızda noktalama işaretini, ilk kez Şinasi "Şair Evlenmesi" nde kullanmıştır.
Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Kamil Paşa'nın yaptığı Telemak'tır.
Edebiyatımızda ilk roman, Taaşşuk-u Talat-ı Fitnat'tır.
Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizade Nazım'ın "Karabibik" adlı eseridir.
Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem'dir.
Edebiyatımızdaki ilk realist roman Araba Sevdası'dır yazarı Recaizade Mahmut Ekrem'dir.
Edebiyatımızda ilk edebi roman, Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir. Edebiyatımızda ilk psikolojik roman, Eylül'dür (Mehmet Rauf) Edebiyatımızda ilk tarihi roman, Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir. Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye'dir.
Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
İlk tiyatro Şinasi'nin Şair Evlenmesi'dir.
Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir A.Hamit Tarhan'ın Sahra adlı şiiridir. Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım'ın Zehra adlı eseridir. Edebiyatımızda çoçuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nabi'nin Hayriye'si ve Sümbülzade Vehbi'nin Lütfiye'sidir.
Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen Namık Kemal'dir.
İlk çoçuk yayınımız ise Eftal ve Mümeyyizdir.(1869)
Türk Edebiyatı'nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz'dir.
Aşık Veysel ilk olarak A.Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır.
Hazine-i Evrak ilk edebiyat dergimizdir.
Türk Edebiyatı'nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi'dir.(A.Ağaoğlu)
Türk Edebiyatı'nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan'ın Müsameratname'dir.(1872) Türk Edebiyatı'nda mensur şiir yazımı ilk defa Halit Ziya ile başlar.
Türk Edebiyatı'nda post-modern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay'dır.(Tutunamayanlar) Türk Edebiyatı'nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi Şinasi tarafından yapılmıştır. Türk Edebiyatı'nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları'dır.
Türk masalları ilk defa yurt dışında 16.Lui döneminde Fransa'da yayınlanmıştır.
Türk masallarını ilk defa derleyen İ.Kunoş adlı Macar bilim adamıdır.
Divan Edebiyatı'nın ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi ise Şeyh Galip'dir.
İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu'dur.(1953)
Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir.(1943)
Dünyada ilk özgün çizgi roman New Fund'dur.(1935)
Dünyada ilk özgün çizgi macera hikayesi Dick Tracy'dir.(Chester Gould)
Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren, konuşma balonları hazırlayan ressam William Hogarth'tır.(1697-1908)
Beyanname ile yayın hayatına giren ilk edebiyat topluluğu Fecr-i Ati'dir.
Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler'dir.
Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır, yalnız Ok şiiri hece vezni ile yazmıştır.
Kutatgu Bilig ilk Türk dünyası ansiklopedisidir.
İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı Köroğlu'dur.
Ülkemizdeki ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir.
Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri Eşber'dir.(A.Hamit Tarhan )
Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri Binnaz'dır.(Y.Ziya Ortaç)
İlk bibliyoğrafya Keşfiz-Zünun'dur. (K.Çelebi)
İlk hatıra kitabı Babürname'dir. (Babürşah)
İlk hamse yazarı Ali Şir Nevai'dir.
Edebiyatımızdaki ilk antoloji Harabat'tır. (Z.Paşa)
Edebiyatımızdaki ilk atasözleri kitabı Durub-ı Emsal-i Osmaniye'dir. (Şinasi)
İlk mizah dergisi Diyojen'dir. (Teodor Kasap)
Edebiyatımızdaki ilk hikaye kitabı Letafet-i Rivayet'tir. (A.Mithat)
Basılan ilk küçük hikaye kitabı Küçük Şeyler'dir. (S.Sezai, ilk gerçekçi hikaye)
Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim'dir.
Bilinen ilk Türk yazarı Yollug Tigin'dir.
İlk siyasetname eseri Kutadgu Bilig'tir.
İlk mensur şiir yazarı R.Mahmut Ekrem'dir.
İlk sözlük kitabımız Divan-i Lügatit Türk'tür. (K.Mahmut)
İlk sosyolog Ziya Gökalp'tir.
İlk edebi tartışma Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur. Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale'dir. Edebiyatımızdaki batı roman tekniklerine uygun ilk modern roman Mai ve Siyah'tır. (Halit Ziya)
Dünyada bilinen en eski destan Gılgamış'tır.
Dünyadaki ilk kadın romancı Afraben'dir (Afrahat)
Dünya edebiyatındaki ilk realist roman Madama Bovary'dir. Türk Edebiyatı'ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç'tır. İlk tezkiremiz Mecalis'ün Nefais'tir. (A.Şir Nevai'dir) İlk mizah gazetemiz Diyojen'dir. (N.Kemal)
Matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügatı'dir.
Türkler'in kullandığı ilk alfabe Göktürk Alfabesi'dir.
İlk edebi topluluk Servet-i Fünun'dur.
İlk divan sahibi sanatçımız Yunus Emre'dir.
Türk şiirinin en eski lirik şiir örneği Aprın Çar Tigin'dir.
Nobel edebiyat ödülünü ilk kez İsviçre kazandı.
Türkçe'nin ilk gramer kitabını Baskakov yazmıştır.
Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M.Emin Yurdakul'dur.
Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan sanatçımız M.Emin Yurdakul'dur.
Serbest müstezatı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret'tir.
Şiirde noktalama işaretini ilk kez kullanan Servet-i Fünun sanatçısı Tevfik Fikret'tir.
Divan Edebiyatı'nın Sebk-i Hindi tarzının ilk temsilcisi Naili'dir.
Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nazım Hikmet kullanmıştır.(1929)
Edebiyatımızda anjabmanı ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır.
İlk Türkçe gazete 1831'de kurulan Takvim-i Vaka'dır.
İlk Türkçe özel gazete 1860'da kurulan Tercüman-ı Ahval'dır.
Dünyada bilinen en uzun destan Kırgızlar'ın Manas Destanı'dır.
En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi'dir.
Hayat hikâyesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar'dır.
Türkiye'de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar'dır.
Atatürk'e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.
Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.
ROMANLAR VE YAZARLARI
RO M AN İSİM LER İ
Armağan - Danielle Steel
Acımak - Reşat Nuri Güntekin
Adı Aylin - Ayşe KULİN
Akşam Güneşi - Reşat Nuri Güntekin
Anadolu Notları - Reşat Nuri Güntekin
Ankara - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Ateşten Gömlek - Halide Edip Adıvar
Aşk-ı Memnu - Halit Ziya Uşaklıgil
Aaraba Sevdası - Recaizade Mahmut Ekrem
Ayaşlı ve Kiracıları - Memduh Şevket Esendal
Benim Adım Kırmızı - Orhan Pamuk
Beyaz Diş - Jack Landon
Beyaz Gemi - Cengiz Aytmatov
Beyaz Kale - Orhan Pamuk
Bir Devrin Romanı - Halide Nusret Zorlutuna
Bir Ölünün Defteri - Halit Ziya Uşaklıgil
Bir Tereddütün Romanı - Peyami Safa
Bir Kadın Düşmanı - Reşat Nuri Güntekin
Bugünün Saraylısı - Refik Halit Karay
Bomba - Ömer Seyfettin
Cezmi - Namık Kemal
Çalıkuşu - Reşat Nuri Güntekin
Dağa Çıkan Kurt - Halide Edip Adıvar
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu - Peyami Safa
Damga - Reşat Nuri Güntekin
Dudaktan Kalbe - Reşat Nuri Güntekin
Devlet Ana - Kemal Tahir
Esir Şehrin İnsanları - Kemal Tahir
Eylül - Mehmet Rauf
Fatih - Harbiye - Peyami Safa
Felatun Bey İle Rakım Efendi - Recaizade Mahmut Ekrem
Fureya - Ayşe Kulin
Gelibolu - Buket Uzunur
Gün Olur Asra Bedel - Cengiz Aytmatov
Gurbet Hikayeleri - Refik Halit Kray
Handan - Halide Edip ADIVAR
Huzur - Ahmet Hamdi Tanpınar
Mai ve Siyah - Halit Ziya Uşaklıgil
Memleket Hikayeleri - Refik Halit Karay
Nemide - Halit Ziya Uşaklıgil
Panorama - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Savaşçı - Doğan Cüceloğlu
Sarıkamış Dramı - Alptekin Müderisoğlu
Semerkant - Amin M AA LO U F
Serguzeşt - Samipaşazade Sezai
Sevdalinka - Ayşe Kulin
Sezsiz Ev - Orhan Pamuk
Sinekli Bakkal - Halide Edip Adıvar
Suç ve Ceza - Dostoyevski
Şu Çılgın Türkler - Turgut Özakman
Sodom ve Gomore - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
İntibah - Namık Kemal
İnce Memed - Yaşar Kemal
Kar - Orhan Pamuk
Kayıp Aranıyor - Sait Faik Abasıyanık
Keşanlı Ali Destanı Haldun Taner
Kiralık Konak - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Kurtlar Sofrası - Attila İlhan
Küçük Ağa - Tarık Buğra
Kırık Hayatlar - Halit Ziya Uşaklıgil
Kuyucaklı Yusuf - Sabahattin Ali
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
Köprü - Ayşe Kulin
Luzumsuz Adam - Sait Faik Abasıyanık
Toprak Ana - Cengiz Aytmatov
Türk'ün Ateşle İmtihanı
Yaban - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yaprak Dökümü - Reşat Nuri Güntekin
Yüksek Ökçeler - Ömer Seyfettin
YUNUS EMRE: Risalet-ün Nushiyye
KAYGUSUZ ABDAL: Budalaname, Mugalataname
BAYBURTLU ZİHNİ: Sergüzestname
HACI BEKTASI VELİ: Makalat
HOCA DEHHANİ: Selçuklu Sahnamesi
AHMEDİ: Cemşit u Hurşit,İskendemame
ŞEYHİ: Harname, Hüsrev-u Şirin
ALİ ŞİR NEVAİ: Muhakeme tul Lügateyn , Mecalisün Nefais(Türk edebiyatının ilk tezkiresidir), Mizanül Evzan
FUZULİ: Hadikat-üs Süeda, Beng ü Bade, Leyla vü Mecnun mesnevisi
BAKİ: Kanuni Mersiyesi
NEF i: Siham-ı Kaza
NABİ: Hayrabad, Sür name
ŞEYH GALİP: Hüsn ü Aşk
ŞİNASİ: Tercüme-i Monzume, Şair Evlenmesi( Batı tekniğinde yazılmış ilk tiyatromuz), Müntehebat-ı Eşar, Durub-ı Emsal-i Osmaniye
NAMIK KEMAL:Vatan Yahut Silistre (sahnelenen ilk tiyatromuz), Zavallı Çocuk, Akif Bey, Kerbela, Celalettin Harzemşah, İntibah(ilk edebi romanımız), Cezmi(ilk tarihi romanımız)
ZİYA PAŞA: Zafername, Harabat, Eş ar-ı Ziya, Engizisyon Tarihi, Endülüs Tarihi
AHMET MİTHAT EFENDİ: Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ile Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında, Letaif-i Rivayet, Yeniçeriler
RECAİZADE MAHMUT EKREM: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Zemzeme, Nejad Ekrem, Çok Bilen Çok Yanılır, Afife Anjelik, Araba Sevdası(bazı kaynaklar da bu romanı ilk realist eserimiz olarak kabul eder)
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN: Makber, Eşber, Sahra(ilk pastoral şiirimiz), İçli Kız, Macera-yı Aşk, Duhter-i Hindu,
SAMİPAŞAZADE SEZAİ: Sergüzeşt, Küçük Şeyler, İclal
NABİZADE NAZIM: Karabibik( edebiyatımızdaki ilk köy romanıdır.), Zehra
TEVFİK FİKRET:Rübab-ı Şikeste, Haluk un Defteri, Rübabın Cevabı, Tarih-i Kadim, Doksanbese Doğru, Sermin( Tevfik Fikret in çocuklar için kaleme aldığı bu şiir sairin hece vezniyle yazdığı tek şiiridir) ,sis
CENAP SAHABETTİN:Tamat,Afak-ı ırak, Evrak-ı Eyyam,Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh, Tiryaki Sözler, Körebe , Yalan, Hac yolunda
HALİT ZİYA USAKLIGİL Ask-ı Memnu, Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar, Bir Ölünün Defteri, Nemide,, Solgun DemetKadın Pençesi
MEHMET RAUF:Eylül(ilk psikolojik romanımızdır), Genç Kız Kalibi, Ferda-yı Garam
MEHMET AKİF ERSOY:Safahat
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR:Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Mürebbiye, Sık, Şıpsevdi, Gulyabani, Ben Deli miyim?...
AHMET HASİM:Göl saatleri;Piyale, Gurubahane-i Laklakan, Bize Göre, Franfurt Seyahatnemesi
ÖM ER SEYFETTİN:Yalnız Efe, Efruz Bey, İlk Düsen Ak, Yüksek Ökçeler, Bomba Gizli Mabet, Asilzadeler, Bahar ve Kelebekler ,Beyaz Lale, Mahçupluk İmtihanı
ZİYA GÖKALP:Kızıl Elma,Yeni Hayat, Türkleşmek — İslalasmak Muasırlaşmak, Altı ışık, Türkçülüğün Esasları, Türk medeniyet Tarihi, Malta Mektupları
MEHMET EMİN YURDAKUL:Türkçe Siirler, Türk Sazı Ey Türk Uyan, Tan Sesleri, Ordunun Destanı, Dicle Önünde Turan a Doğru, Zafer Yolunda,
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU: Nur Baba, Erenlerin Bağından, Rahmet, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Yaban, Panorama,Ankara,
HALİDE EDİP ADIVAR: Vurun Kahpeye, Sinekli Bakkal, Türkün Ateşle İmtihanı, Dağa Çıkan Kurt
REFİK HALİT KARAY: Memleket Hikayeleri; İstanbulun İçyüzü
RESAT NURİ GÜNTEKİN: Çalıkuşu, Damga Dudaktan Kalbe, Bir Kadın Düşmanı, Acımak, Yeşil Gece, Yaprak Dökümü, Miskinler Teknesi
YAHYA KEMAL BEYATLI: Kendi Gök Kubbemiz Eski Siirin Rüzgarıyla, Rübailer ve Hayam Rübailerini Türkçe Söyleyiş, Aziz İstanbul Eğil Dağlar, Portreler
PEYAMİ SAFA : Sözde Kızlar, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Fatih - Harbiye Bir tereddüdün Romanı, Matmazal Norolya nın Koltuğu
SAİT FAİKABASIYANIK: Semaver, Sarnıç,Sahmerdan, Medar-ı Maişet Motoru, Mahalle Kahvesi, Kumpanya, Simdi Sevişme Vakti, Kayıp Aranıyor, Alemdağında Var Bir Yılan
AHMET HAMDİ TANPINAR: Huzur, Beş Sehir, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Mahur Beste, XX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi
ORHAN VELİ KANIK: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, La Fontaine Masalları, Karsı, Nasrettin Hoca Hikayeleri
FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL: Sarkın Sultanları, Gönülden Gönüle, Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Han Duvarları, Canavar, AkıncıTürküleri
AHMET MUHİP DIRANAS: Gölgeler, O Böyle İstemezdi, Şiirler
AHMET KUTSİ TECER: Sivas Halk Sairleri Bayramı, Köylü Temsilleri, Koçyiğit Köroğlu, Bir Pazar Günü, Satılık Ev, Köse Bası
FALİH RIFKI ATAY: Ateş ve Güneş, Deniz Aşırı, Bizim Akdeniz, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları, Zeytindağı, Yolculuk Defteri, Niçin Kurtulmamak
CEVAT ŞAKİR KABAAĞACLI (HALİKARNAS BALIKÇISI) : Ege Kıyılarından , Aganta Burina Burinata, Merhaba Akdeniz, Deniz Gurbetçileri, Turgut Reis, Mavi Sürgün, Hey Koca Yurt
MEMDUH ŞEVKET ESENDAL: Ayaşlı ve Kiracıları, Miras
CAHİT SITKI TARANCI: Ömrümde Sükut, Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Ziya ya Mektuplar
TARIK BUĞRA:Küçük Ağa, İbiş in Rüyası, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında, Gençlik Türküsü, Firavun İmam, Gençliğim Eyvah, Yağmur Beklerken, Dönemeçte
CAHİT KÜLEBİ: Adamın Biri, Rüzgar, Atatürk Kurtuluş Savaşında, Anadili Öğretimi, Sıkıntı ve Umut, Yangın
KEMAL TAHİR: Esir Şehrin İnsanları, Yorgun Savaşçı, Devlet Ana, Bozkırdaki Çekirdek, Körduman
NECİP FAZIL KISAKÜREK: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Bir Adam Yaratmak, Künye, Tohum, Satırbaşı, Sonsuzluk Kervanı,
Türk Edebiyatı’nda Kurtuluş savaşı konulu romanlar aşağıdaki gibidir.
- Vurun Kahpeye (Halide Edip Adıvar)
- Ateşten Gömlek (Halide Edip Adıvar)
- Y aban (Y akup Kadri Karaosmanoğlu)
- Dikmen Yıldızı (Aka Gündüz)
- Üç İstanbul (Mithat Cemal Kuntay)
- Sahnenin Dışındakiler (Ahmet Hamdi Tanpınar)
- Kalpaklılar (Samim Kocagöz)
- Doludizgin (Samim Kocagöz)
- Yorgun Savaşçı (Kemal Tahir)
- Küçük Ağa (Tarık Buğra)
- Despot (Reşat Enis)
- Esir Şehrin İnsanları (Kemal Tahir)
A)Tanzimat Dönemi Romanları
- Taassuk-ı Talat ve Fitnat: Şemsettin Sami'nin eseridir. İlk yerli romandır. Romantik bir romandır. Konusu bir evlilik dramıdır.
- İntibah: Namık Kemal'in eseridir. İlk edebî roman olarak kabul edilir. Ali Bey, Mahpeyker'e aşık olur. Bu kötü kadından Dilasup ismindeki cariye sayesinde uzaklaşır. Bunun üzerine Mahpeyker Ali Bey'i öldürtmek ister. Dilasup, Ali Bey'i ölümden kurtarsa da kendisi ölür. Daha sonra Ali Bey, Mahpeyker'i öldürür, hapse girer ve orada hastalanarak ölür.
- Cezmi: Namık Kemal'in romanıdır. İlk tarihi romandır. Cezmi, 16. yüzyılda İstanbul'da yaşamış bir Türk sipahisidir. İranlılara esir düşen Adil Giray'a yardım etmek için İran'a gider. Romanın ikinci cildi yazılmamıştır.
- Felatun Bey ile Rakım Efendi: Ahmet Mithat Efendi'nin yanlış batılılaşma temasını işlediği romanıdır. Romantizm etkisindedir. Felatun Bey alafranga hayata özenen mirasyedi bir züppedir. Buna karşın Rakım Bey, ağırbaşlı ve dengeli bir tiptir.
- Sergüzeşt: Samipşazade Sezai'nin romanıdır. Romantizmden realizme geçişte köprü rolü oynayan bu eser, Dilber adındaki esir bir kızın, satıldığı zengin konaklardaki acıklı yaşamını anlatır. Dilber, bu konaklardan birinde geç ressam Celal Bey'e aşık olur; romanın sonunda, götürüldüğü Mısır'da kendini Nil nehrine atarak intihar eder.
- Araba Sevdası: Recaizade Mahmut Ekrem'in realist bir anlayışla yazdığı romandır. Romanda, yanlış batılılaşma teması işlenir. Bihruz Bey adındaki alafranga züppe tipin gülünçlükleri ve hayali aşkları anlatılır.
- Zehra: Nabizade Nazım ın natüralizmin etkisinde yazdığı romanıdır. Ana çizgileri Ahmet Mithat'ın Müşahedat adlı romanına benzeyen eserde kahramanların ruh durumları fizyolojik ve toplumsal etkilerle açıklanmıştır.
- B)Servet-i Fünun Dönemi Romanları
- Mai ve Siyah: Halit Ziya'nın realizmi başarıyla uyguladığı romanıdır. Eserin kahramanı Ahmet Cemil, romantik bir gençtir. Ünlü bir edebiyatçı olmayı, yazdığı eserden büyük bir servet kazanınca da sevdiği genç kızla evlenmeyi hayal etmektedir. Ancak, eseri eleştirilere uğrar, kız kardeşi ölür, sevdiği kız başkasıyla nişanlanır. Bunun üzerine hayallerini İstanbu'a
gömüp bu şehirden ayrılır.
- Aşk- Memnu: Halit Ziya Uşaklıgil'in en başarılı romanıdır. Realist bir eserdir. Firdevs Hanım adındaki eğlence düşkünü dul bir kadının büyük kızı Bihter, kendisinden yaşça çok büyük olan Adnan Bey ile evlenir. Adnan Bey'in küçük kızı Nihal bu evliliği kabullenemez. Adnan Bey'in zenginliğine kapılan Bihter yanlış bir evlilik yaptığını anlar. Kocasının yeğeni Behlül adındaki genç ile Bihter arasında yasak bir aşk başlar. Ancak Behlül, Bihter'den bıkarak Nihal ile nişanlanınca yasak aşk açığa çıkar. Bihter intihar eder, Behlül de kaçar.
- Eylül: Mehmet Rauf'un edebiyatımızın ilk psikolojik romanı sayılan romanıdır. Olay basit, kişiler azdır. Suat (bayan) ve Süreyya (erkek) evlidirler. Süreyya'nın arkadaşı Necip, bu mutlu çiftin evinde sık sık misafir kalır. Necip, arkadaşının karısı Suat'a derin bir saygı duyar. Ancak bu saygı zamanla aşka dönüşür. Suat da onu sever. Ancak aşklarını
birbirlerine itiraf edemezler. Derken, bir yangın çıkar: Necip, yanan evde Suat'ı kurtarmaya çalışır. Ancak Suat'la birlikte aynı ateşte yanar.
- C) Servet-i Fünun Dışında Kalan Romanlar
- Mürebbiye: Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın natüralist bir eseridir. Memleket çocuklarının eğitiminin, ne olduğu belirsiz yabancı mürebbiyeler eline bırakılmasının doâuracaâı kötü sonuçlar gösterilmek istenmiştir.
- Şıpsevdi: Hüseyin rahmi Gürpınar'ın romanıdır. Yazarın "Sık" romanındaki Söhret'e benzeyen bir tip olan Meftun, körü körüne Batı'ya bağlıdır. Aynı şekilde Edibe de doğuya bağlıdır. Eserde bu iki tip karşılaştırılmış, her ikisinin de gülünç yanları gösterilmiştir.
- D) Milli Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi Romanları
- Handan: Halide Edip Adıvar'ın ilk romanıdır. Mektup biçiminde yazılan roman, kadın psikolojisini inceler. Eylül'den sonra psikolojik roman türünün en başarılı örneklerindendir.
- Ateşten Gömlek: Halide Edip Adıvar'ın romanıdır. Edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı üzerine yazılan ilk romandır.
- Vurun Kahpeye: Genç ve idealist bir öğretmen olan Aliye'nin Kurtuluş Savaşı sırasındaki mücadelesini ve aşkını, sahte bir din adamı tarafından linç ettirilişini anlatan bu romanı Halide Edip Adıvar yazmıştır.
- Sinekli Bakkal: Halide Edip Adıvar'ın töre romanıdır. İstanbul'da Sinekli Bakkal semti ve o semtin çevresinde II. Abdülhamit döneminin toplumsal sorunlarını ele almıştır. Eserin kahramanı Rabia, tiyatrocu ve Karagözcü Kız Tevfik'in kızıdır. Dinî bir eğitim almış ve ünlü bir mevlithan olmuştur. Sürgündeki babasının bakkal dükkânını da işletmekte ve bu arada gittiği konaklardan birinde Mevlevi şeyhi Vehbi Dede'den alaturka musiki dersleri almaktadır. Aynı konakta piyano dersleri veren İtalyan müzisyen Pregrini, Rabia'nın sesine hayran olmuştur. Daha sonra Rabia, kendisini seven ve Müslüman olan Pregrini ile evlenir. Böylece yazar, Doğu ile Batıyı birleştirmiş olur. Bu roman Cumhuriyet döneminde yazılmıştır.
- Kiralık Konak: Yakup Kadri Karaosmanoalu'nun ilk romanıdır. Eserde, üç ayrı kuşak arasındaki çatışmalar üzerinde durularak bir ailenin çözülüşü gösterilmiştir. Aşırı Batı hayranı züppe tipinin de başarıyla çizildiği eser, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun Tanzimat'tan I. Dünya Savaşı'na kadar olan yıllarını toplumsal değişmeye ışık tutarak anlatır.
- Nur Baba: Yakup Kadri'nin bu romanında olaylar, bir Bektaşi tekkesi çevresinde geçer. Yazar bu eseriyle Bektaşî tekkelerindeki yozlaşmayı gözler önüne sermiştir.
- Yaban: Yakup Kadri'nin bu romanında, köylü ile aydın arasındaki uçurum gösterilmek istenmiştir. Köylülere göre şehirli ve aydın "yaban"dır. Anı biçiminde yazılan romanda I. Dünya Savaşı'nda bir kolunu kaybetmiş olarak İstanbul'a dönen Ahmet Celal'in daha sonra emir eri Mehmet Ali'nin köyüne yerleşip orada yaşaması anlatılır. Ahmet Celal, köylü kızı Emine'yi sever. Emine başkasıyla evlenir. Derken, köye Yunan ordusu girer. Ahmet Celal ve
Emine düşmanın elinden kaçarlar. Ancak Emine ağır yaralanmıştır. Ahmet Celal, bilinmeyen bir yöne doğru gider. Roman böylece İstiklal Savaşı'ndan da kesit sunmuş olur. Eser 1930 yılında yazılmıştır.
- Sodom ve Gomore: Yakup kadri'nin Cumhuriyet döneminde yazdığı bu roman, mütareke döneminde düşman işgalindeki İstanbul'u anlatır. Düşmanla işbirliği yapan soysuzlaşmış çevrelerin ahlak düşüklüğü yüzünden, yazar İstanbul'u Sodom ve Gomore kentlerine (Filistin'de ahlak sapkınlığı nedeniyle Allah'ın gazabına uğradığı rivayet edilen kentler) benzetir.
- İstanbul'un İçyüzü: Refik Halit Karay'ın romanıdır. İttihat ve Terraki Fırkası adamlarını ve I. Dünya Savaşı sırasında bunların zengin ettikleri savaş zenginlerini eleştiren bir romandır.
- Çalıkuşu: Reşat Nuri Güntekin'in en ünlü romanıdır. Bir aşk kırgını olan Feride'nin
İstanbul'dan Anadolu'ya kaçışı: Anadolu'nun kasaba ve şehirlerinde idealist bir öğretmen
olarak çalışması: Anadolu'nun geri kalmışlığıyla mücadele etmesi romanın konusunu oluşturur.
- Yeşil Gece: Reşat Nuri Güntekin'in tezli romanıdır. Eserde medrese çevreleri ile mücadele eden Şahin Bey anlatılır. Şahin Bey, medresede yetiştiği halde daha sonra Atatürk'ün devrimlerine inanmış, aydınlanmış bir gençtir.
- Yaprak Dökümü: Reşat Nuri Güntekin'in yanlış batılılaşma temasını işlediği romanıdır. Batı özentisi hayatla gelir arasındaki dengesizlik yüzünden bir ailenin çöküşü anlatılmıştır.
- Sözde Kızlar: Peyami Safa'nın ilk romanıdır. Anadolu'da başlayan Kurtuluş Savaşı esere,
fon olarak alınmış: Mütareke döneminde İstanbul'daki yüksek tabakanın ahlak bozukluğu bu fonun önünde işlenerek karşıt bir durum oluşturulmuştur.
- Dokuzunca Hariciye Koğuşu: Peyami Safa'nın ruh çözümlemesi romanıdır. Diğer psikolojik romanlar gibi basit bir olay üzerine kurulmuştur. Bacağındaki kemik hastalığı yüzünden iyi bir bakım görmesi gereken on beş yaşındaki çocuğun anıları biçimde düzenlenen roman, otobiyografik roman özelliği de taşır.
- Ayaşlı ve Kiracıları: Memduh Şevket Esendal'ın romanıdır. Cumhuriyet'in ilk yıllarının Ankara'sını anlatan romanda Türkiye'nin çeşitli tabakalarından gelmiş insanların hayatları anlatılır.
- Huzur: Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanıdır. Olay ve karakter romanı olmaktan çok, karışık ruh hallerini tasvir eden bir yaşantı romanı olan eser, yer yer yazarının özel yaşamını yansıtır. Türk toplumunun girdiği uygarlık krizinin Doğu-Batı sorunsalı içinde ele alındığı eserde İstanbul'un tabiat, tarih ve kültür güzelliklerine önemli yer verilir.
- Saatleri Ayarlama Enstitüsü: Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanıdır. Saat düşkünü iki arkadaşın, kurdukları Saatleri Ayarlama Enstitüsü çevresindeki gerçek-hayal arasındaki yaşamlarını anlatan romanda yazarın asıl amacı, iki uygarlık arasında bocalayan toplumumuzun yanlış tutumlarını alaycı bir tarzda eleştirmektir.
- Devlet Ana: Kemal Tahir'in Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş yıllarını romanlaştırdığı
- Yorgun Savaşçı: Kemal Tahir'in Kurtuluş Savaşı'nı konu alan romanıdır. İşgal altındaki İstanbul'da başlayan hareketli olaylar, bunalımdan kurtulmak isteyen yorgun savaşçıların Anadolu'ya geçmeleriyle gelişir. Mustafa kemal saflarına katılmalarıyla Kurtuluş Savaşı'nı müjdeleyen milli bir güven duygusu içinde sona erer.
- Fahim Bey ve Biz: Abdülhak Şinasi Hisar'ın romanıdır. Eserde, kendi hayal dünyasında
mutlu bir yaşam süren: fakat çevresindeki insanların kaçık güzüyle baktıkları Fahim Bey'in
büyük bir iş hanında yazıhane tutması: dosyalar, defterlere gömülerek hayali yazışmalar düzenlemesi anlatılır.
- Üç İstanbul: Mithat Cemal Kuntay, bu romanında Abdülhamit, Meşrutiyet ve Mütareke dönemlerinin İstanbul'unu anlatır.
- Küçük Ağa: Tarık Buğra'nın kurtuluş savaşını konu alan eseridir. Padişah'a bağlılığı güçlendirmek için Akşehir'e gönderilen İstanbullu Hoca, Kuva-yi Milliyecilerin kendisini öldürmek istemesi üzerine çetecilere karışı ve Küçük Ağa adıyla anılır. Çolak Salih'le tanıştıktan sonra padişah yanlısı tutumunu bırakarak Kuva-yi Milliye hareketini destekler.
- CUMHURİYET DÖNEMİ EDEBİYATI SANATÇILARI
- AHMET HAMDİ TANPINAR (1901-1962)
- * Hece ölçüsünü şiirimize en iyi uygulayan şairimizdir.
- Şiir dilimize yeni bir ses getirmiştir.
- Kendine özgü bir söyleyiş geliştirmiştir.
- Hikâye ve romanlarında şiirsel bir dil kullanmıştır. Psikolojik derinlik, bilinçaltına inen bir duyarlılık göstermiştir.
- Vatan sevgisi, geçmişe hasret gibi temalar işlenmiştir.
- Eserleri: Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Abdullah Efendi'nin Rüyası, Beş Şehir, Mahur Beste, 19.Asır Türk Edebiyatı, Yaşadığım Gibi.
- SAİT FAİK ABASIYANIK (1906-1954)
- * Türk hikâyeciliğinin temel taşlarındandır.
- Çehov tarzı hikâyeciliğinin en usta temsilcisidir.
- Günlük konuşma dilini, argoyu, halk söyleyişini hikâyelerinde işlemiştir.
- Çoğunlukla sıradan insanların hayatlarını eserlerinde işlemiştir.
- Eserleri: Sarnıç, Semaver, Şahmerdan, Mahalle Kahvesi, Son Kuşlar, Kayıp Aranıyor, Âlem Dağında Var Bir Yılan, Havada Bulut, yaşamak Hırsı, Şimdi Sevişme Vakti.
- FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL (1898-1973)
- * Beş hececilerdendir.
- Şiirleri aşk, memleket güzelliği, vatan sevgisi üzerine kuruludur.
- Anadolu'yu şiirlerinde en iyi işleyen şairlerimizdendir.
- Anadolu'yu işlenmemiş bir sanat olarak kabul edip ona yönelmiştir. Bu yönü diğer
sanatçılarımıza örnek olmuştur.
- Anadolu'yu en güzel işleyen şiiri "Han Duvarları"dır.
- Eserleri: Gönülden Gönüle, Sarkın Sultanları, Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Bir Ömür Böyle Geçti, Elimle Seçtiklerim, Tatlı Sert, Akıncı Türküleri, Han Duvarları, İlk Göz Ağrısı.
- ZİYA OSMAN SABA (1910-1957)
- * Şiirlerinde çocukluk özlemi, anılara düşkünlük, ev ve aile sevgisi,yoksul yaşamlara karşı
utanç ve acıma, Allah'a kulluk, kadere boyun eğme, küçük mutluluklara yetinme ve ölüm gibi konuları işlemiştir.
* Hece ölçüsünü kullanmakla birlikte 1940'tan sonra serbest şiir yazmaya başladı Şiir kitapları: Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak; Mesut İnsan Fotoğrafhanesi ise öyküsüdür.
- ORHAN VELİ KANIK (1914-1950)
- * Edebiyatımızın en serbest şairidir.
- Mecazlı söyleyişi, kapalı anlatımı, benzetmeleri şiirimizden atan kişidir.
- Eski şiirimiz ile yeni şiirimizi tamamen birbirinden ayırmıştır.
- Şiirlerinde gündelik konuşmayı, sıradan insanların hayat koşullarını,yaşama biçimlerini kullandı.
- Garip akımının kurucusudur.
- Eserleri: Garip, Vazgeçemediğim, La Fontaine'den Seçmeler, Karşı, Nasrettin Hoca Hikâyeleri, Destan Gibisi.
- OKTAY RIFAT HOROZCU (1914-1988)
- * Garip akımının temsilcilerindendir.
- Başlangıçta, yeni bir hava içinde, güçlü aşk şiirleri; toplumcu sanat ilkesinden hareketle halk deyimi ve söyleyişlerinden masal ve tekerlemelerden faydalanarak başarılı taşlamalar; sosyal şiirler yazdı. Perçemli Sokak adlı kitabıyla birlikte şiir anlayışında büyük değişiklik olmuş soyut şiire kaymıştır.
- Son şiirlerinde öz ve biçim yoğunlaştırmalarıyla estetik planda yeni ve güçlü bir şiir estetiği yakalamıştır.
- Eserleri: Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üzerine Şiirler, Güzelleme, Karga İle Tilki, Aşk Merdiveni, Denize Doğru Konuşma, Dilsiz ve Çıplak
- MELİH CEVDET ANDAY (1915)
- * Garip akımının temsilcilerindendir.
- Şiirlerinde toplumsal gerçekliği inceler.
- Daha sonra ilk şiirlerindeki romantizmden sıyrılarak duygulardan çok aklın egemenliğine, güzel günlerin özlemine bırakır.
- Söz oyunlarında arınmış yalın bir dil vardır. Düz yazılarında ise yoğun bir düşünce, şiirsel, esprili, özlü bir dil vardır.
- Fıkra, makale, gezi, roman, tiyatro ve şiir yazmıştır. Çevirilerde yapmıştır.
Şiirleri: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafname, Yanyana.
- Denemeleri: Çevirileri; İngiliz Edebiyatından Denemeler
Tiyatroları: Komedya, İçerdekiler, Gizli Emi
- ENİS BEHİÇ KORYÜREK (1891-1949)
- * İlk şiirlerini Servet-i Fünun etkisinde yazdı.
- Şiire aruz vezniyle başlamıştır.
- Hece ile yazdığı ilk şiirlerinde aşk duygularına yer vermekle beraber, daha sonra kurtuluş
savaşı yıllarında milli duyguları ve tarihi kahramanlıkları işleyen heyecan yüklü epik şiirler yazmıştır.
- Miras ve Güneşin Ölümü adlı şiir kitabı vardır.
- HALİT FAHRİ OZANSOY (1891-1971)
- * Şiire aruzla başlamıştır. Aruza veda adlı şiiriyle, aruz veznini bırakıp heceye yönelmiştir.
- Şiirlerinde çoğunlukla egzotik sahnelere, hüzün ve melankoli gibi bireysel duygulara, aşk ve ölüm temalarına rastlanır.
- Şiirlerinde konuşulan Türkçeyi başarıyla kullanmıştır.
- Şiir, roman ve tiyatro türlerinde eserler vardır
- Baykuş, Efsaneler, Cenk Duyguları, Hayalet,Rüya adlı eserleri vardır.
- YUSUF ZİYA ORTAÇ (1896-1967)
- * Yusuf Ziya da diğerleri gibi şiire aruzla başlamış daha sonra heceye geçmiştir.
- Şiirlerinde günlük hayatın çeşitli görünümlerini sade bir dille işlemiştir.
- Akbaba adlı mizah dergisini çıkarmıştır.
- Akından Akına, Bir Rüzgâr Esti, Yanardağ, Âşıklar Yolu adlı eserleri vardır.
- ORHAN SEYFİ ORHON (1890-1972)
- * Şiire aruzla başlar daha sonra heceyle devam eder.
- Şiirlerinde daha çok şahsi konuları işler.
- Bazı şiirlerinde halk şiirinin şekillerini de kullanmıştır.
- Bireysel duyguları işleyen, ahenkli ve zarif şiirlerinde temiz duru bir Türkçe kullanmıştır.
- Fırtına ve Kar, Gönülden Sesler, Peri Kızı İle Çoban, O Beyaz Bir Kuştu adlı eserleri vardır.
- AHMET KUTSİ TECER (1907-1967)
- * Halkın ayağına giden şairdir.
- Şiiri nesirden ayırmaya çalışmıştır.
- Hecenin gelişmesi için elinden geleni göstermiştir.
- Çeşitli alanlarda eser vermiştir.
- Eserleri: Şiirler, Köylü Temsilleri, Sivas Halk Şairleri Bayramı, Köşebaşı, Bir Pazar Günü, Satılık Ev.
- HALİKARNAS BALIKÇISI (CEVAT ŞAKİR KABAAĞAÇLI )(1890-1973)
- * "Denizi, deniz hayatını" edebiyatımıza tam anlamıyla yerleştiren yazardır.
- Bodrum'u, Ege efsanelerini, balıkçıları hayatlarını eserlerinde işlemiştir.
- Eserleri: Ege Kıyıları, Aganta- Burina- Burinata, Merhaba Akdeniz, Turgut Reis, Mavi Sürgün, Anadolu'nun Sesi, Hey Koca Yurt, Deniz Gurbetçileri.
- AHMET MUHİP DIRANAS (1909-1982)
- * Bireyci şiiri estetik anlayışla özenle uygulamıştır.
- Hece ölçüsünü kullanarak yeni bir şiir dili oluşturmaya çalışmıştır.
- Eserleri: Şiirler, O Böyle İstemezdi, Gölgeler Çıkmaz
- MEMDUH ŞEVKET ESENDAL (1883-1952)
- * Hikâyeciliğimizin önemli isimlerindendir.
- Her gün gördüğümüz ancak önemsemediğimiz kişileri hikâyelerinde işlemiştir.
- Hikâyelerinin konusunu genellikle gündelik hayattan seçer.
- Günlük konuşmaları içtenlikle yansıtmıştır.
- Hikâyelerinde olağanüstü varlıklar ve olaylar yoktur.
- Eserleri: Ayaşlı ve Kiracılar Miras.
- CAHİT SITKI TARANCI (1910-1956)
- * Eserlerinde "ölüm korkusu" hâkimdir.
- Heceye yeni şekiller katmıştır.
- Türkçenin incelikleri ustalıkla kullanmıştır.
- Toplumsal konuları kendi penceresinden yansıtmıştır.
- Eserleri: Otuz Beş Yaş, Ömrümde Sükût, Düşten Güzel, Ziya'ya Mektup.
- NURULLAH ATAÇ (1898-1957)
- * Deneme alanında önemli eserler vermiştir.
- Türkçenin sadeleşmesi için çok uğraşmıştır.
- Eserlerinde ısrarla devrik cümleler kullanmıştır.
- Eserleri: Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Sözden Söze, Diyelim, Söz Arasında, Günce Açarken..
- BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU (1911 -1975)
- * Milli konulara eğilmiştir.
- Halk folklorünü işlemeye çalışmıştır.
- Şiirlerinde; masallardan, türkülerden yararlanarak, doğa tutkusunu, insan sevgisini, yaşama sevincini, toplumsal sorunları yansıttı.
- Aynı zamanda Cumhuriyet döneminin ünlü ressamlarındandır.
- Yazıları, Tezek (1975), Delifişek (1975), Resme Başlarken (1977) adlı kitaplarda toplandı.
- NECİP FAZIL KISAKÜREK (1905-1983)
- * Türk edebiyatının en büyük şairlerindendir.
- Sağlam bir dil yapısı, düzgün hece yapısı, sağlam bir teknik, felsefi derinlik, özgün bir anlatış gücüne sahip bir şairdir.
- Aynı zamanda önemli bir fikir adamıdır.
- Ona göre şiir: "Allah'ı arama işidir"
- Şiir Kitapları: Kaldırımlar, Örümcek Ağı, Ben ve Ötesi Oyun Kitapları: Tohum Künye, Bir Adam Yaratmak ,Satırbaşı Diğer eserleri: Çöle İnen Nur
- ARİF NİHAT ASYA (1904-1975)
- * Edebiyatımızda bayrak şairi olarak tanınmıştır.
- Eserlerinde Türklüğü, vatan ve bayrak aşkını işlemiştir.
- Edebiyat öğretmenliği ve milletvekilliği yapmıştır.
Eserleri: Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor Heykeltraş (1924), Yastığımın Rüyası (1930), Ayetler (1936), Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor (1946), Rubaiyyat-ı Arif (1956), Enikli Kapı (1964), Kubbe-i ardâ (1956)
- FALİH RIFKI ATAY (1894-1971)
- * Eserlerinde Atatürkçülük ön plandadır.
- Aşırı bir Batı taklitçiğini savunmuştur.
- Türkçeyi ustalıkla kullanmıştır.
- Eserleri: Ateş ve Güneş, Zeytindağı, Çankaya, Atatürk'ün Hatıraları, Baş Veren İnkılapçı, Atatürk Ne İdi
- Denizaşırı, Bizim Akdeniz, Gezerek Gördüklerim ( Seyahat yazıları)
- YAŞAR KEMAL (1923- )
- * Türk romancılığının en usta kalemlerindendir.
- Eserleri içeride ve dışarıda çokça ödül almıştır.
- Çukurova'da çalışan işçilerin hayat şartlarını, yaşama biçimlerini, ağaların köylülere zulümlerini ustaca ve realist bir yaklaşımla ele almıştır.
- Romanları;
Teneke (1955) Orta Direk (1960) İnce Memed (1.Cilt; 1955, 2. Cilt; 1969, 3. Cilt; 1984) Ağrı dağı efsanesi ( 1970) Kimsecik (1980) Binboğalar Efsanesi ( 1971 Ölmez Otu Üç Anadolu Efsanesi (1969) Çakırcalı Efe (1972) Yılanı Öldürseler (1976) Höyükteki Nar Ağacı (1982) Demirciler Çarşısı Cinayeti(1974) Yusufçuk Yusuf (1975 Filler Sultanı İle Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977) Kuşlar da Gitti ( 1978) Allah'ın Askerleri (1978) Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (1998 Kimsecik II (1985) Kale Kapısı (1986) Kanın Sesi (1991) Ağıt (1992
- Hikâyeleri: Sarı Sıcak (1952) Bütün hikâyeleri (1967)
- ATİLLA İLHAN (1925-2006)
- * Toplumcu-mücadeleci görüşlerini bireysel romantizmle bütünleştirmiştir.
- Dili zengindir.
- Çeşitli dallarda eserler vermiştir.
- Romanları: Sokaktaki Adam , Kurtlar Sofrası, Yaraya Tuz Basmak..
-
Tarih: 2020-06-02 20:48:57 Kategori: KPSS
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx